ملکوتیسم، چنان که گفتیم حاوی نمای هندسه خلقت و نظام کلی آفرینش است؛ علم ملکوت، علم به نظام هستی و قوانین آن، و تفکر در ملکوت، تفکر برای شناختن جهانی است که بر پایه اصول عقلی و حتی از طریق مشاهده می توان کنه آن را شکافت.در روایات متعدد از ملکوت بعنوان یک جهانبینی سخن به میان آمده و گاهی نیز به تبیین ماهیت و ابعاد آن پرداخته شده است.

این علم در جایی بواسطه اراده مستقیم خداوند و از طریق کشف و شهود به انسان عطا گردیده مانند: و کذلک نری ابراهیم ملکوت السماوات و الارض و در جای دیگر توسط انسان ها به یکدیگر آموخته می شود(چنانچه ائمه علیهم السلام آن را به اصحاب خاص خود تعلیم کرده اند).

همچنین با بررسی روایات مختلف این برداشت برای همگان متصور می شود که ملکوت علمی است دارای حدود و ابعاد مختلف. بعضی از این حدود و ابعاد برای انسان های معمولی میسر است و بعضی تنها مختص به انبیاء و اولیاء خداست. حتی در روایاتی شناخت تمامیت و عمق ملکوت از نظر اهل بیت علیهم السلام امری ناممکن و دال بر عظمت این علم نزد خداوند دانسته شده و گفته می شود که بالاترین درجه ملکوت را بصورت عینی تنها پیامبر اکرم ص در شب معراج تجربه کرده اند. البته در کنار این نقل ها شواهد نقلی دیگری هم وجود دارد که برخی دیگر از پیامبران مانند حضرت ابراهیم ع و همچنین امام علی ع و سایر اهل بیت علیهم السلام نیز همین رتبه را دارا بوده اند.

اینک به بررسی این روایات می پردازیم:

[ملکوت در کلام امیرالمؤمنین علیه السلام]