ملکوتیسم در روایات اهل بیت علیهم السلام

ملکوتیسم، چنان که گفتیم حاوی نمای هندسه خلقت و نظام کلی آفرینش است؛ علم ملکوت، علم به نظام هستی و قوانین آن، و تفکر در ملکوت، تفکر برای شناختن جهانی است که بر پایه اصول عقلی و حتی از طریق مشاهده می توان کنه آن را شکافت.در روایات متعدد از ملکوت بعنوان یک جهانبینی سخن به میان آمده و گاهی نیز به تبیین ماهیت و ابعاد آن پرداخته شده است.

این علم در جایی بواسطه اراده مستقیم خداوند و از طریق کشف و شهود به انسان عطا گردیده مانند: و کذلک نری ابراهیم ملکوت السماوات و الارض و در جای دیگر توسط انسان ها به یکدیگر آموخته می شود(چنانچه ائمه علیهم السلام آن را به اصحاب خاص خود تعلیم کرده اند).

همچنین با بررسی روایات مختلف این برداشت برای همگان متصور می شود که ملکوت علمی است دارای حدود و ابعاد مختلف. بعضی از این حدود و ابعاد برای انسان های معمولی میسر است و بعضی تنها مختص به انبیاء و اولیاء خداست. حتی در روایاتی شناخت تمامیت و عمق ملکوت از نظر اهل بیت علیهم السلام امری ناممکن و دال بر عظمت این علم نزد خداوند دانسته شده و گفته می شود که بالاترین درجه ملکوت را بصورت عینی تنها پیامبر اکرم ص در شب معراج تجربه کرده اند. البته در کنار این نقل ها شواهد نقلی دیگری هم وجود دارد که برخی دیگر از پیامبران مانند حضرت ابراهیم ع و همچنین امام علی ع و سایر اهل بیت علیهم السلام نیز همین رتبه را دارا بوده اند.

اینک به بررسی این روایات می پردازیم:

[ملکوت در کلام امیرالمؤمنین علیه السلام]

چرا ملکوتیسم؟!

ملکوتیسم چیست؟

ملکوتیسم برگرفته از واژه ی قرآنی «ملکوت» است و به ارائه ی جهانبینی واحدی می پردازد که خالق در اختیار انسان قرار داده است. این واژه تا زمان نزول قرآن در زبان عرب استعمال نداشته و بسیاری از مفسران و لغت شناسان تنها به ارائه ی معادل معنایی این لفظ قرآنی پرداخته اند و نیز در معنای دقیق آن با هم اختلاف نظر دارند.

چرا ملکوتیسم یک جهانبینی الهی است؟

از آنجا که در علم کلام اثبات می شود اسلام دینی جامع و دربردارنده ی تمام نیازهای بشر است پس باید پرسید این دین در مقابل نیاز فطری انسان به شناخت ماهیت کلی جهان و حقایق فلسفی چگونه پاسخ داده است...
می دانیم که از ابتدای شکلگیری تمدنهای بشری، انسان همواره با دست یازیدن به افکار و مشاهدات محدود خود، به تلاش برای بازسازی مدلی تمام عیار برای جهان پرداخته و این نشاندهنده ی فطری بودن این نیاز معنوی است.
ایجاد مکاتب فلسفی درچین ،هند،ایران و یونان بصورت مستقل، ایجاد ادیان دستساز بشر و اعتقاد به خدایان خیر و شر، جامد پرستی، پرستش جن و فرشته، شک گرایی، پوچ گرایی و ماده گرایی...همه و همه نتایج همین تلاش های درست یا نادرست انسان برای پاسخگویی به نیاز فطری شناخت جهان است.
در این میان از سویی با بررسی تاریخ ادیان الهی و از سوی دیگر با علم کلام ثابت می شود که ادیان توحیدی نیز در زمینه ارائه جهانبینی به انسان، آثاری از خود به جا گذاشته اند که حتی گاهی دیگر ادیان تقلبی یا مکاتب فلسفی از آنها متأثر یا منشعب بوده است.